Czy osoba chora psychicznie stanowi zagrożenie dla swojego otoczenia?
Zagrożenie dla otoczenia może potencjalnie stanowić każdy człowiek. Zdarza się również, że niebezpieczeństwo stwarzają osoby chore psychicznie. W stanie krańcowego pobudzenia osoba chora psychicznie może dopuścić się czynów gwałtownych, na skutek których mogą ucierpieć inni ludzie. Również osoba przeżywająca intensywne urojenia może podjąć działania zmierzające według niej do zlikwidowania zagrożenia lub „działania odwetowe” wobec prześladowców. Należy pamiętać, że podstawowym mechanizmem prowadzącym do agresji osoby chorej psychicznie jest lęk. Pełne zrozumienia i pozbawione wrogości podejście do takiej osoby jest w stanie załagodzić większość potencjalnie niebezpiecznych sytuacji. Statystycznie agresja osób chorych psychicznie stanowi bardzo niewielki procent zachowań agresywnych zdarzających się w całej populacji.
Czy istnieje możliwość podjęcia leczenia psychiatrycznego wbrew woli pacjenta?
Tak. Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego, która reguluje sposób postępowania wobec osób zaburzonych psychicznie przewiduje takie sytuacje. Pierwszą z nich jest sytuacja, kiedy pacjent na skutek choroby psychicznej zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. W takim przypadku każdy lekarz (niekoniecznie psychiatra) może zadecydować o przymusowej hospitalizacji chorego. W praktyce najczęściej jest to lekarz Pogotowia Ratunkowego. Jeżeli pacjent na skutek ewidentnej choroby psychicznej zachowuje się w sposób zagrażający sobie lub innym np. jest w stanie skrajnego pobudzenia ruchowego, gwałtownie niszczy przedmioty, bije lub usiłuje uderzyć inne osoby, podpala, niszczy instalacje, usiłuje zrobić sobie krzywdę np. ma zamiar wyskoczyć przez okno, to zachowanie takie kwalifikuje się do natychmiastowego wezwania Pogotowia Ratunkowego i hospitalizacji nawet wbrew woli pacjenta.
Drugim sposobem doprowadzenia do hospitalizacji wbrew woli pacjenta jest tzw. tryb wnioskowy, również przewidziany Ustawą o Ochronie Zdrowia Psychicznego. Tryb ten stosuje się wobec osób, które wymagają leczenia psychiatrycznego, a które takiego leczenia nie chcą podjąć, co wyraźnie prowadzi do pogarszania się stanu ich zdrowia.
Wyobraźmy sobie sytuację, gdy zdrowa dotychczas osoba przestaje chodzić do pracy, przestaje interesować się podstawowymi czynnościami dnia codziennego, przestaje dbać o higienę osobistą, zajmuje się wyłącznie rozmyślaniem na dziwaczne tematy, którymi dotychczas zupełnie się nie interesowała. Trudno powiedzieć, by taka osoba zagrażała bezpośrednio sobie lub innym, a jednak poprzez objawy swojej choroby przestaje normalnie funkcjonować i coraz głębiej popada w chorobę. Najprawdopodobniej w takim przypadku leczenie przyniesie poprawę stanu zdrowia, lecz osoba ta nie widzi potrzeby takiego leczenia. Właśnie dla takich osób przewidziany jest tryb wnioskowy hospitalizacji. Najbliższa rodzina lub opieka społeczna właściwa miejscu zamieszkania takiej osoby może wystąpić do Sądu Rodzinnego z wnioskiem o przymusową hospitalizację. Aby Sąd przyjął wniosek niezbędna jest również opinia lekarza psychiatry, który wcześniej osobiście zbadał pacjenta.
Każdy lekarz psychiatra dysponuje szczegółową wiedzą na temat przeprowadzenia powyższej procedury.
Kiedy hospitalizacja w szpitalu psychiatrycznym staje się konieczna?
Z pewnością leczeniu w szpitalu psychiatrycznym powinna poddać się osoba, która na skutek zaburzeń psychicznych zagraża sobie lub innym. Najlepiej wytłumaczyć to na przykładzie: jeżeli chory jest przeświadczony o tym, że stał się celem spisku, w otaczających go osobach widzi swoich wrogów, którzy usiłują zaszkodzić mu w różny sposób np. zatruwają wodę i jedzenie, wysyłają szkodliwe promieniowanie, czają się, aby go zabić, to można oczekiwać, że chory podejmie kroki, aby się przed tym bronić. Nierzadko chory jest tak zastraszony, że w przeświadczeniu obrony własnego życia zaczyna atakować domniemanych prześladowców. Oczywiście w takim przypadku niezbędna jest hospitalizacja.
Innym przykładem sytuacji konieczności leczenia szpitalnego jest obecność tendencji samobójczych. Osoba owładnięta myślą o samobójstwie powinna znaleźć się pod ścisłym nadzorem osób, które są w stanie zapobiec ewentualnej próbie samobójczej. Nie zawsze najbliżsi są w stanie zapewnić choremu należytą opiekę – wtedy opiekę taką powinien roztoczyć nad nim szpital.
Powyższe przykłady obrazują sytuacje bezwzględnej konieczności hospitalizacji. Poza takimi sytuacjami jest wiele innych, kiedy leczenie szpitalne nie jest niezbędne, ale jest najlepszym wyjściem i stwarza szansę najefektywniejszego leczenia.
Na czym polega wizyta w gabinecie psychiatry?
Można stwierdzić generalnie, że wizyta u psychiatry polega na rozmowie. Oczywiście psychiatra jest lekarzem i może również przeprowadzić klasyczne badanie lekarskie. Czasami lekarz poprosi nas o wypełnienie jakiegoś kwestionariusza czy wykonanie prostego zadania graficznego.
Kiedy wizyta u psychiatry jest bezwzględnie konieczna?
Jeżeli zauważymy wokół siebie duże zmiany, których przyczyn nie potrafimy wytłumaczyć np. otoczenie dobrze nam znane stało się jakieś inne, obce, być może wrogie, jeżeli osoby bliskie sprawiają wrażenie jakby się od nas odwróciły, jeżeli nasze dotychczasowe życie stało się puste, niesatysfakcjonujące, obojętne, to z pewnością powinniśmy zasięgnąć porady psychiatry. Na ogół to innym osobom łatwiej dostrzec zmiany zachodzące w naszym zachowaniu, dlatego jeśli ktoś z naszych bliskich stał się bez przyczyny nieufny, podejrzliwy, smutny, zamyślony, jakby nieobecny, zmienił lub utracił swoje dotychczasowe zainteresowania, ma kłopoty ze snem, przestał wywiązywać się ze swoich codziennych obowiązków, zaczął zdradzać dziwaczne zainteresowania lub zmienił upodobania, to wizyta u psychiatry jest bezwzględnie konieczna
Kiedy warto iść do lekarza psychiatry?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba zacząć od generalnej uwagi: wizyta u psychiatry nie jest ciężkim przeżyciem, nie boli, jest anonimowa i z pewnością nie wywoła ani nie pogorszy odczuwanych przez nas dolegliwości psychicznych.
Jeżeli to zdanie nas uspokaja, to co szkodzi odwiedzić psychiatrę, jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do stanu psychicznego swojego lub swoich bliskich? Pewne wskazówki, co powinno nas zaniepokoić, znajdą się w dalszej części poradnika. Nie należy lekceważyć rad rodziny czy znajomych, którzy taką wizytę proponują. Odmienność naszego zachowania jest łatwo zauważalna przez innych. Aby zauważyć nieprawidłowości stanu psychicznego profesjonalizm na ogół nie jest potrzebny.
Czy lekarz psychiatra i psycholog to to samo?
Oczywiście nie. Psychiatra jest lekarzem, czyli osobą, która ukończyła studia medyczne i posiada ogólną wiedzę lekarską. Psychiatria zaś jest wybraną przez niego dziedziną medycyny, w której się specjalizuje. Psychiatra jest lekarzem, dlatego w centrum jego zainteresowań znajduje się diagnozowanie i leczenie zaburzeń i chorób psychicznych. Tylko lekarz może stosować leczenie farmakologiczne, czyli przepisywać leki. Takiej możliwości nie ma psycholog. Psycholog nie jest lekarzem. Jest to specjalista o wykształceniu uniwersyteckim, zajmujący się również zjawiskami psychicznymi człowieka, ale pod nieco innym kątem. Nie wszyscy psychologowie specjalizują się w zaburzeniach i chorobach psychicznych – często zajmują się zjawiskami fizjologicznymi, takimi jak psychologia pracy, psychologia społeczna itp.
Zarówno lekarz psychiatra, jak i psycholog mogą zajmować się psychoterapią i po przejściu odpowiednich szkoleń posługiwać się tytułem psychoterapeuty.
Pomimo dużych różnic pomiędzy tymi dwiema profesjami, nie ma znaczenia, do kogo zwrócimy się o pomoc w przypadku podejrzenia zaburzeń psychicznych. Psycholog z pewnością zaproponuje leczenie u psychiatry, kiedy pacjent będzie tego wymagał, zaś psychiatra odeśle pacjenta do psychologa, jeżeli to jego pomoc okaże się być potrzebna.
Często psychiatra i psycholog współpracują ze sobą.
Czym zajmuje się psychiatra?
Psychiatria jest gałęzią medycyny, która zajmuje się szeroko pojętymi zaburzeniami psychicznymi człowieka, ich przyczynami, uwarunkowaniami, objawami, przebiegiem leczeniem.